Lang geleden in een koninkrijk hier ver vandaan, werd het plan gesmeed voor wat de ultieme Disney attractie had moeten worden: Western River Expediton. In deze aflevering van D-Tales kijken Michiel en Ralf terug op de ontwikkeling, de beleving en de erfenis van deze attractie (en themagebied), die helaas nooit het levenslicht heeft gezien.
Disney staat bekend om zijn verhalen. Ze dompelen je onder in werelden vol fantasie, humor en een flinke scheut nostalgie – van sprookjeskastelen tot piratenschepen en verre planeten. Maar in die omvangrijke schatkamer vol attracties en ideeën zit ook een onvoltooide legende: de Western River Expedition. Dit is het verhaal van hoe deze ambitieuze attractie het grote ‘wat als’ werd in de geschiedenis van Disney.
Een nieuw avontuur lonkt in Florida
Het is eind jaren 60. Walt Disney is net overleden en de broers Disney – Walt en Roy – hadden tot voor kort de touwtjes samen in handen. In het Californische Disneyland is net een gigantisch succes geopend: Pirates of the Caribbean. Bezoekers zijn onder de indruk van deze boottocht die je midden in een vrolijke chaos van piratenavonturen plonst. Als Walt Disney World in Florida wordt gepland, rijst de vraag: Moeten we Pirates ook hierheen halen?
In eerste instantie denken de mensen bij Disney: “Pirates in Florida? Het park ligt praktisch in het gebied waar die piraten ooit huishielden. Dat is toch niet zo spannend?” Bovendien werd Pirates of the Caribbean in Anaheim (Californië) al als ultieme piratenbeleving gezien. Misschien was het tijd voor iets anders, iets nieuws.
Daarom droomde Disney-ontwerper Marc Davis – de man achter veel scènes in Pirates en de Haunted Mansion – over een attractie die nóg spectaculairder zou zijn: de Western River Expedition. Een boottocht door het Wilde Westen, voorbij zingende cowboys, bandieten en indiaanse rituelen, met een flinke ‘wow-factor’. En ditmaal geen écht bestaand verleden (zoals bij de piraten in New Orleans Square), maar een romantische, humoristische versie van het Amerikaanse westen, compleet met zingende cactussen en knotsgekke situaties. Het zou groter en beter moeten worden dan alles wat Disneyland tot dan toe kende.
Het onzekere Disney-tijdperk na Walt
Nadat Walt in 1966 overleed, was er binnen het bedrijf veel onzekerheid. Roy Disney – Walts oudere broer – kwam terug uit pensioen om de bouw van Walt Disney World in Florida te leiden en af te ronden. Het idee van de Western River Expedition kreeg aanvankelijk groen licht: Roy wilde dat de nieuwe parkversie “groter en beter” zou zijn.
Maar er waren ook kapers op de kust. Direct na de opening van het Magic Kingdom in 1971 zagen bezoekers dat dé attractie Pirates of the Caribbean daar ontbrak. Ze klaagden massaal in City Hall: “Waar zijn de piraten?!” Bovendien wrong het feit dat westernthema’s – het beeld van cowboys en indianen – in de jaren 70 gevoeliger lagen. De traditionele westernfilm was op zijn retour, en de Amerikaanse samenleving begon kritischer te kijken naar de stereotyperingen van Native Americans. Daar bovenop kwam een oliecrisis die het land op zijn kop zette. Met deze financiële tegenwind was het moeilijker om een peperduur mega-project te verkopen.
De droom van Marc Davis
Toch werkte Marc Davis stug door. Western River Expedition was niet zomaar één attractie, het was een compleet themagebied met meerdere lagen, shows en ritjes:
- Het hart van het plan: een boottocht (vergelijkbaar met Pirates) waarin je door spectaculair aangeklede rotspartijen voer – zogenaamde mesa’s – en langs allerlei scènes vol humor: zingende cowboys, bandieten die een koets overvallen, dansende ‘show girls’ in een saloon. Een soort ‘Pirates in het Wilde Westen’, maar dan nóg gedetailleerder.
- Een wilde mijntreinachtbaan: Deze ‘Mine Train’ had allerlei trucjes. Zo zou je treintje even loskoppelen, achteruit racen door een deel van de berg, en daarna weer aangekoppeld worden. Spannend en vernieuwend voor die tijd.
- Een kano-wildwaterbaan: Als toetje was er ook nog een plan voor een splash-achtige rit, waarin je met kleine bootjes of kano’s van een afdaling zou plonzen.
Al die elementen zouden vervlochten zijn in één gigantische berg – ‘Big Thunder Mesa’ – waarin verschillende verdiepingen en doorgangen je een uniek doorkijkje gaven naar de andere ritten. Terwijl jij in een bootje voorbij drijft, scheert misschien net boven je de mijntrein voorbij. En ergens anders stap je uit om te voet een wandelpad te verkennen. Alles met elkaar in verbinding, zodat het zou voelen alsof je in een levende westernwereld rondliep.
Dát was Marc Davis’ droom. Het was groots, duur en vooral: helemaal nieuw. Hij wilde laten zien wat hij had geleerd van Pirates of the Caribbean. Meer animatronics, meer humor en nóg meer verhaal. Een project waar Walt zelf trots op had kunnen zijn, zo vertelde hij Roy Disney.
Het einde van de droom
Helaas staken de realiteit en de tijdgeest een stokje voor Western River Expedition. Net na de opening van het Magic Kingdom overleed ook Roy Disney (in 1971), de grote voorvechter van het project. De oliecrisis en interne onzekerheden binnen Disney maakten grote investeringen ingewikkeld. En bovenal: bezoekers eisten Pirates of the Caribbean in Florida. Dus werd een versnelde, iets soberder versie van Pirates bijgebouwd – vrijwel direct.
En hoe geweldig het idee van Marc Davis ook was, met Pirates in het Magic Kingdom viel de noodzaak voor een grootschalige “Western-tegenhanger” weg. Bovendien kreeg de attractie concurrentie van een jonge ontwerper, Tony Baxter, die een onderdeel van Western River Expedition – de mijntrein – uitwerkte tot wat we nu kennen als Big Thunder Mountain. Een stuk goedkoper, en wel een onvervalst hit-idee. Big Thunder Mountain opende in 1979 in Disneyland, werd een groot succes en verscheen later wereldwijd in Disneyparken.
Marc Davis voelde zich gepasseerd, want voor zijn gevoel werd zijn concept in stukken geknipt en zonder hem doorontwikkeld. Gefrustreerd nam hij rond 1978 afscheid van de Walt Disney Company. Western River Expedition werd nooit gebouwd. Het project verdween in de lades van Imagineering – en daarmee in de legendevorming van Disney-fans, die er tot op de dag van vandaag over blijven dromen.
Een nalatenschap in flarden
Veel elementen uit Western River Expedition leven echter verder in andere Disney-attracties:
- Big Thunder Mountain – De iconische rotsberg is ontsproten aan de ideeën voor één massief themagebied vol westernavonturen. In Disneyland Parijs heet het gebied rond deze achtbaan zelfs ‘Thunder Mesa’ (een knipoog naar het oorspronkelijke concept).
- Grappige dieren en figuren – Scenes die Marc Davis tekende of modelleerde, bijvoorbeeld komische bizons en prairie dogs, zijn later in aangepaste vorm opgedoken in attracties als World of Motion (Epcot, inmiddels vervangen) of Living with the Land.
- Het stadje Thunder Mesa in Parijs – De hele opzet rondom Big Thunder Mountain en Phantom Manor is in Parijs doordrenkt van Davis’ idee van een uitgediepte westerngemeenschap, compleet met eigen geschiedenis en verborgen verhalen.
Zelfs het legendarische maquette-model van Western River Expedition heeft een spannend eind gekregen. Na het overlijden van Marc Davis werden delen van dit originele schaalmodel ooit gestolen en zijn ze in de loop der jaren sporadisch opgedoken bij veilingen. Geen wonder dat het project onder fans inmiddels mythische status heeft.
Waarom blijft Western River Expedition fascineren?
Misschien omdat het laat zien hoe Disney – ondanks stevige financiële realiteit en veranderende tijdgeest – altijd gedreven werd door visie. Western River Expedition is een droom die niet kon bestaan, maar in diezelfde droom zie je wél de kern van wat Disney maakt: groots durven denken, werelden bouwen die je doen vergeten dat je in een attractie zit, met humor en detail.
Al is het maar op concept art en een paar oude maquettes: het plan om piraten te overtreffen met een next-level westernboottocht blijft prikkelen. Het is het ultieme ‘wat als’ voor de Disneyparken, en een mooi eerbetoon aan ontwerper Marc Davis – die ons al zo veel classics heeft gegeven.
Epiloog
De Western River Expedition kwam er nooit, maar laat dat je niet tegenhouden om in je hoofd alvast aan boord te stappen van die boot die door een woestijnstad vaart. Zie de zingende cowboys en bandieten in de verte, ruik het kruit van schietende revolvers, en voel hoe de wind langs je wangen strijkt als je boot nét ontsnapt via een waterval.
Soms leeft de grootste magie in de dromen die we nooit hebben uitgepakt. En in die zin is de Western River Expedition misschien wel het mooiste voorbeeld: niet gebouwd, maar nooit écht verdwenen. Want zolang Disney-fans erover blijven fluisteren en tekenen, vaart dat bootje in ons hoofd nog altijd rond. En wie weet… in een verre toekomst haalt Disney ooit weer een oud idee uit de kast, voegt er wat moderne twists aan toe, en bouwt toch dat meesterwerk van Marc Davis.
Tot die tijd kijken we naar Big Thunder Mountain, luisteren we naar de verhalen van weleer, en fantaseren we stiekem nog een beetje over wat er had kunnen zijn.
Dit artikel is gebaseerd op onze audiouitzending over de Western River Expedition. Wil je nog dieper in de geschiedenis duiken? Beluister dan de volledige podcastaflevering!
Ontdek meer van D-Tales.nl
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.